[L]: Maar is dat ook zo met kinderboeken, dat je dat dan weer wil inhalen of goed maken of zo?
[S]: Door dingen te lezen die..
[L]: Van Maya Angelou..
[S]: Ja, eigenlijk wel ja. Dat kinderboek wat ik net aan je had gegeven, volgens mij was het deze, van Maya Angelou en Basquiat. In het basisjaar was ik bezig met iets voor tekenen en schilderen ofzo en toen dacht ik bij mezelf van: Ik hou heel erg van Maya Angelou en ik hou heel erg van Basquiat, dus er moet vast wel iets zijn wat ze ooit samen hebben gedaan. Toen ging ik dat gewoon Googlen en toen vond ik dit boek en ik was zó verbaasd. Ik had echt niet verwacht dat ik dit zou vinden, dus dat was echt crazy. Maar dat doe ik soms wel eens gewoon dat ik zeg maar schrijvers bij elkaar plak en dat ik dan kijken van, misschien hebben ze samen ooit wel eens iets gedaan. Ik had ook pas een interview gevonden van Audre Lorde en van James Baldwin. Omdat ik dacht van ja, zij moeten vast ook wel ooit in contact met elkaar zijn geweest. Ik had ook voor mezelf een lijstje gemaakt met ghanese schrijvers waarvan ik nog heel veel boeken wil lezen, omdat ik het jammer vind dat ik dat vroeger niet heb gedaan. Dus ik probeer het wel in te halen ja.
[L]: En je ouders, zijn dat ook lezers?
[S]: Ja, wel minder dan ik doe maar vroeger toen hadden zij ook hun eigen boekenkast met boeken die erin stonden, maar mijn ouders lazen eigenlijk wel gekke boeken, vind ik eigenlijk achteraf. Een soort van, als ik nadenken over wat er nog in die boekenkast stond, was het bijvoorbeeld een autobiografie van prinses Diana maar ook een soort van het verhaal van Anne Frank, het achterhuis, maar dan in het Spaans of portugees, terwijl mijn ouders dat bijna niet spreken. Dus ik weet niet waarom we dat hadden liggen. (lacht) En van die soort van filosofisch zelfhulpboeken. Ik weet de schrijvers niet eens meer. Maar als ik de kaft zo zie, dan weet ik meteen weer welke het is. Dat soort boeken hadden wij allemaal thuis liggen, dus het was niet echt dat mn ouders soort van doorgaven wat zij lazen aan ons, maar daarom vind ik het ook zo bijzonder dat ze ons alsnog wel heel veel meenamen naar de bibliotheek en naar boekenwinkels en zo, want ze wilden wel echt dat we boeken lazen, dat vonden ze heel belangrijk, maar niet omdat ze dat zelf ook zo echt hadden geleerd, maar gewoon omdat ze dachten dat het voor ons waarschijnlijk wel belangrijk zou zijn. En terecht, ik ben er heel blij mee ook, met de boeken die ik heb gelezen als kind. Heb jij ook al een idee over wat jij jouw kindje wil laten lezen of ben je daar nog niet echt mee bezig?
[L]: Het is heel gek met baby's, dat je dan als het ongeveer een maand oud is, dan schrijven ze op internet: Nu kan je al beginnen met een boekje d'r voor houden en dan denk ik: Ja, maar dat is toch raar... dan kan je de hele wereld daarvoor houden?
[S]: Nee, dat kan ik me voorstellen, maar probeer je er wel kritisch in te zijn of denk je gewoon van..
[L]: Ja tuurlijk, zeker. Ik had wel een heel mooi boek. Ik wil het wel voor je opzoeken, het heet Bloei. Ik weet niet of het ook in het engels is, maar het is van een kinderboekenschrijfster, antropologe, die uit de hele wereld verhalen heeft verzameld over meisjes die vrouw worden. Het zijn allemaal mythes en fabels maar uit de hele wereld. En het zijn zulke... Ja, heel mooi boek.
[S]: Meteen opschrijven, Bloei.
[L]: Van dat boek kreeg ik meteen zin om een alternatieve seksuele voorlichting te geven.
[S]: ls het Else Doets toevallig?
[L]: Nee.
[L]: Heb je veel boeken die daar ook zijn.
[F]: Dubbel bedoel je? Nee.
[L]: Dat ook weer niet. Dus geen fysieke ‘Het moet van mij zijn.’
[F]: Nee dat niet. Nee, nee, nee.
[L]: Je draagt ook gewoon ontzettend veel kleren van je moeder.
[F]: Het gaat echt over de wereld.
[L]: Relatie
[F]: die dan, waarvan ik het gevoel heb,
dat heb ik nu opgegeven hoor.
Ik denk gewoon, mijn moeders smaak was heel goed. Door haar ken ik Paustovski. Dat soort dingen.. Daar ben ik nu wel van overtuigd, dat het goeie tips waren, maar ik
Ze kwam dan te dichtbij.
Ik vond het iets heel persoonlijks en iets heel
emotioneels om zoiets aan te gaan, een boek te lezen of een gedicht te
lezen.
[L]: Nou, daar lig ik ook wel wakker van in bed. De dochter van Maurits
en Freya die is nog geen twee en al helemaal gek op molens.
[F]: Waarom lig je daar wakker van?
[L]: Nou, dat je dat zo vormgeeft als ouder.
[F]: Ja.
[L]: En dat dat zo mooi is maar dat je daar tegen afzetten er ook bij
hoort.
[F]: De wereld van mij en mijn ouders zat gewoon heel dicht op elkaar.
We zaten ook fysiek heel dicht op elkaar in een heel klein
appartementje.
Dus het was misschien ook niet gek dat ik als tiener in elk geval op die manier mijn eigen wereld wilde..Want m’n interesses..
Ik was me niet heel erg aan het afzetten..
[L]: Nee, helemaal niet!
[F]: Helemaal niet, nee.
[L]: Nog steeds niet.
[F]: Wel meer.
[L]: Wat dan?
[F] Ik had wel lang een soort stemmetje in m’n hoofd.
Dat mijn moeder een soort beeld had van hoe ik was en als ik daar
vanaf week dan voelde ik me daar naar over.
Nu vind ik het lekker om daar heel hard van af te wijken.
[L]: Ik moet meteen weer denken aan die modeshow waarbij je die hanenkam had.
[F]: Dat vertelde ik vanochtend aan Frans!
Want hij vertelde dat hij een hanenkam had.
[L]: Je moeder: ‘Ik zag helemaal niet dat dat Franka was!’
[F]: Ja, ze had me echt niet herkend.
Dus als ik me dingen ging toe-eigenen dan was ’t wel..
Bijvoorbeeld Herman de Coninck komt ook uit hun kast.
[L]: Gaat er nooit een boek van je ouders hier heen?
[F]: Ja, zeker wel, jawel. Tuurlijk. Ja, ja, ja, absoluut.
Ja, maar wel minder.
Niet zo veel. Want het voelt toch ook ...
Ik heb dan het gevoel alsof ik iets kom lenen.
Dat is raar eigenlijk.
’T is allemaal van mij maar dat is dus toch anders.
Op ’t moment dat je...
Ik krijg die eenheid, ik krijg die boekenkast.
’T is niet dat ik ‘een boek’ krijg.
’T is niet alsof.... ’T is niet persoonlijk dat je die boeken uit kiest.
’T is eerder dat ik daarin moet selecteren.
Ja, ik heb bij die boekenkast meer het gevoel dat ik het me nog eigen moet maken. D’r zijn bepaalde dingen die ik niet ga lezen, die weg kunnen en andere dingen waarvan ik denk oh dit kan wel interessant
zijn maar ik snap het nog niet, ik ken het nog niet of ik heb er nog geen band mee maar ik wil het op een gegeven moment wel gaan lezen.
[L]: Tegelijkertijd kan je niet alles
[F]: Alles bewaren. Het is een rare selectie. Vind het ook wel leuk. Maar
het is ook wel een beetje opdringerig.
[G]: The flat I grew up in, was not to far from here, but it felt bigger.
So, we had this hallway and here there was the kitchen.
And then, this was the livingroom, yes, then here,
was my parents room, bathroom, toilet, here there was my brothers
room, and here there was my room.
Gersande draws it all out on a yellow blocknote.
So these hallways, they were all covered in books and my brother and I,
we had our own bookshelves.
But actually most of the rooms where we hung out felt more spacious
because the books were more curated, just in the hallway.
Here I feel underthrown by all this bookstuff, crawling under them.
It keeps on growing. If I lend a book to my brother and he likes it, he’s
gonna buy his own copy.
We go a lot for the classics. Kafka is the author we have the most in the
family, it’s kind of the read. Dutch versions, German... and French...
There are a lot of books that we own in multiple languages.
We never do away with books. Only my childrensbooks... except for
some precious ones.
I think I mostly did away these weird teenagerbooks people gave you.
We have a real trouble getting rid of books.
Now, ever since I earn money, I spend a lot of money on books,
But as a kid...
Well, I would steal money from my mum, because I didn’t have
pocketmoney.
Sometimes I would get my parents into the bookshop and I would
know: Oke, this is the moment! And I would quickly select a lot of cheap
pocketbooks, because I wanted to read! Get as much books as possible
for as little money as possible!
And my dad has this thing, ever since I was a kid he collects pacifiers,
‘Titi’ their called in French, that he finds on the street.
So my brother and I, if
we would find these pacifiers, we would get a book as a reward.
[G]: I loved looking into my parents bookshelves.
My parents told me this
story about when I was very little, that I was saying all these profound things.... they were really confused...
‘What is going on? Is she some
kind of genius...?’
I sounded like an old man.
But at some point they found, under my bed, this big book from Stendhal. And appearently I was reading out excerpts I had read and remembered without knowing what I was saying.
My mother; ’Oke, so she just has kind of a good memory.’
I did that a lot.
I just like to be around books.
I can look at a book without reading it or
whatever.
I just like
the object.
I mean, first of all, it’s a bit cheesy maybe but I just grew up around
them, for me it’s the feeling of home.
When I travel I have at least five or six books.
I always end up creating a shelve, wherever I come.
An amount of books, the touch of them, it’s really comforting.
At some point my mum send me a package with like sixteen books from
a second-hand shop. Five of these books she bought me just because
she liked the title.
[L]: Heb je wel eens Harry Potter gelezen?
[K]: Mijn vader heeft het met me geprobeerd.
[L]: (Lizzy lacht hard)
[K]: Toen ik nog geen engels sprak, dus toen ik een jaar of tien was, denk ik. Heeft ie een keertje het eerste deel in het engels meegenomen. Maar ik weet het niet, ik vond het kennelijk niet zo interessant. Ben afgehaakt ofzo. Volgens mij hebben we dat niet uitgelezen.
[L]: Maar verder, heb je nog herinneren aan dat je vader je voorlas? Of je moeder?
[K]: Ik kan me goed herinner dat m'n vader, maar dat is omdat ie vooral verhalen verzon. Als ie ging voorlezen viel ik snel in slaap. Hij verzon altijd verhalen en hij schreef ook zelf verhalen. Hij maakte ook boekjes. Stripboekjes vooral. Kan me zijn manier van.. ja, ik kan me zijn manier van lezen, of van allebei wel herinneren, is nogal verschillend.
[L]: En Paul Biegel, dat was toen je zelf?
[K]: Ja... ja... Dat vond ik wel echt fantastisch. Klopt die herinnering nou van mij? Dat die er een voorspeelavond was op de muziekschool waarin jij dat nummer speelden wat je had geschreven, over de Rover Hoepsika, en dat hij daarbij was?
[K]: Hij was er niet bij.
[L]: Nee?!
In mijn herinnering was ie daar dus bij. Je had hem een brief...
[K]: Ja, ja, ja zeker, want zijn schoonmaakster werkte ook op school waar m'n vader werkte. En ik had van die voorspeelavond, waar jij denk ik meezong? Kan dat?
[L]: Nee..
[K]: Nee echt niet?
[L]: Misschien wel. Misschien.
[K]: Ik dacht namelijk van wel.. Had ik een video opgestuurd op VHS. Laten bezorgen door zijn schoonmaakster. En daar heb ik een brief op teruggekregen. Ja. (gegniffel)
[L]: Ja, dat bedacht ik me. Dat het ook wel iets geks is of zo, een relatie die je kan hebben met een schrijver. Kan je nog meer voorbeelden geven van schrijvers waar je veel waardering voor hebt die je dan ontmoet?
[K]: Judith herzberg.
[L]: Oh ja.
[K]: Ja, zeker. Ja, dat is natuurlijk al wel een intense kennismaking... (lacht) Ja, echt wel heel veel van haar geleerd. Voor m'n gevoel.
[L]: Ja wat, vertel.
[K]: Gewoon haar... Hoe je hoe je hoe je kan kijken. Hoe je met dingen uit de krant kunt omspringen. Hoe, hoe klein eigenlijk, maar eigenlijk grijpt ze gewoon al haar eigen verwarring ten aanzien van dingen aan. Gisteren deelde Ditte iets op Facebook wat ze een keer bij een interview had gezegd. IOhja, in een interview, ze is een keer door Ischa Meijer geïnterviewd en toen zei ze het volgende... Ik hoop dat ik het nu vind... Dit is ook wel weer een beetje typisch voor haar, maar: "Toen ik begon met toneelschrijven, dacht ik dat ik het niet zou kunnen omdat ik niet eens wist wat een coalitie betekende. Hoe zou ik dan iets kunnen schrijven wat enige geldigheid had?' Zijn wel van die gedachte dat ik denk: Oh, kom op Judith, ik heb je al zo vaak over je eigen onkunde nog steeds en over je eigen niet weet dat ik dan denk, je doet je zo naïef voor maar dat ben je helemaal niet. Ik vond het ook een beetje een houding. "Tot ik bedacht dat ik dan een tekst zou kunnen schrijven over iemand die niet weet wat een coalitie is. Dat is een bevrijdende gedachte geweest. Vroeger schreef ik dus over iemand die denkt iets niet te kunnen omdat ze niet weet wat een coalitie is. Je kunt alles gebruiken in een toneelstuk, je onkunde, je tirannie, je onzekerheid, je angsten. Alles kun je opsplitsen en een personen geven. En dat, dat doet zij. En dat doet ze ook echt op geniale wijze. Maar ook soms op een manier dat ik denk van: Weet je zelf wel goed dat je dat doet? Je zegt het hier maar heb je het ook soms wel echt door, dat je het doet? Ehm. Ik weet niet, maar ik vind schrijven toch iets best wel.. Toneelspelen al helemaal, maar schrijven ook... een soort emancipatoire bezigheid. Omdat je heel erg jezelf dus... Alles waar je je heel onzekerof wat over voelt, ga je gewoon op af.
[K]: Ja, ga je te lijf.
[K]: Ga je te lijf. En het leukste vind ik, als je in dat schrijven daarvan, dat je dat daardoor op één of andere manier kan objectiveren, relativeren ofzo en dan d'r met een soort van bepaalde vrolijkheid en nieuwsgierigheid naar kunt kijken. Ookal bevat het in feite iets wat meer op een trauma lijkt. Of meer op een wat dan ook lijkt, of een machteloosheid, dat je daar naar op een manier kan kijken dat je denkt: Oh wat interessant, hoe zit dat eigenlijk? Ik ga daar lekker poeren een beetje zo. Dat vind ik best wel.. dat is een hele vrolijke bezigheid op het moment dat je er niet te neerslag van wordt. Als je dat met die nieuwsgierigheid kan doen. Het is ook iets waarbij ik ook eigenlijk altijd bij mijn moeder denk.. van Je zou eigenlijk moeten schrijven, want hoe je daarover spreekt... Weet je... Je komt eigenlijk op dat punt dat je denkt van... Ahja, hier zit iets in. Je moet eigenlijk door of zo (Lizzy lacht hard) en het is- Het is zo leuk, want als je met iets maken bezig bent, dan is dat het enige wat belangrijk is. En de rest is materiaal. En dan is dan dan dan weegt 't allemaal niet zo zwaar is. En dat is dat is... Tenzij je heel veel ambities hebt, dan kan dat allemaal heel zwaar zijn, of denken dat je iets moet... Maar als je gewoon voor je plezier aan het schrijven bent....
[K]: Ja. Mooi.
[S]: Nee h, ik dacht al van dat is het waarschijnlijk niet. Als je wilt, kunnen we ook nog effe naar de berging toelopen, als je die boeken alsnog wild zien. In die grote doos.
[L]: Ah, wat zijn dit voor boeken?
[S]: Dat zijn poëzie albums uit de jaren 80. Die heb ik ook gekregen. Ben ik heel blij mee. Toen ik vroeger schrijfster wilde worden, wilde ik tegelijkertijd ook poëet worden, dus ik haalde echt overal mijn inspiratie vandaan.En dit is op dit moment ook één van mijn lievelingsboeken,
[L]: Sun Ra in het spaans. (lacht)
[S]: Jaaaa, maar ook in het Engels aan de andere kant. Ik had die gekregen van Jungyeon, dat is een vriendin van mij. Ja, en ik hou heel erg van Bom Dia Boa Tarde Publishers. Ik vind hen zo vet, zeg maar als publishing house.
[L]: Ja.
[S]: Ja, ik hoop dat ik daar ook iets mee kan doen tijdens mijn internship. Ik wil misschien naar Berlijn toe gaan om naar al die publishing houses te gaan, omdat dat is op dit moment het enige wat echt kan met corona. Ik wilde eerst heel graag naar New York gaan, maar dat heb ik eigenlijk al een beetje op gegeven moment. Ik denk dat dat echt niet realistisch is. Ik had ook aan Pieter gevraagd of hij me wilde helpen daarmee, dus dat is ook heel fijn. En ik wilde jou ook nog vragen dus ik kom daar binnenkort nog effe op terug. Ja, in deze kast staan inderdaad eigenlijk vooral veel kinderboek, nu je dat zo hebt gezegd. Want ik heb daar niet echt over nagedacht.
[L]: Ja, zo leuk dat je die toch mee neemt. Waardoor komt dat denk je?
[S]: Ik denk dat komt omdat ik weet dat ik heel veel aan deze boekjes heb gehad als kind en omdat ik niet geloof dat ze zeg maar niks meer voor me zouden kunnen betekenen. Gewoon omdat de onderwerpen eigenlijk best wel, hoe zeg je dat, de onderwerpen zijn heel voortdurend, zijn tijdloos. Dus ik dacht altijd bij mezelf, het is niet alsof ik dit hier kan laten liggen want ze zijn nog steeds heel mooi, dus waarom zou ik ze laten gaan? Hier staan een soort van de wijsheden in die soort van als cliché worden beschouwd, maar ik geloof ook heel erg in clichés. We doen heel vaak alsof clichés gewoon stom zijn, omdat we ze zo vaak horen, maar we horen ze ook zo vaak omdat we niet willen luisteren. Dus dat vind ik altijd heel mooi aan kinder-boeken. Inderdaad, het is fijn om ze weer te zien. Ik heb ook een paar losse zines van mensen die ik ken, hun thesissen enzo.
[L]: Waar zat je op school?
[S]: Ik zat op een school in Oud-Zuid en ik kom uit Bos en Lommer, of daar ben ik opgegroeid en soms werd me gewoon gevraagd waar dat lag.
[L]: Hoe besloot je naar de Rietveld te gaan?
[S]: Ik was gewoon gaan googlen en zo, want ik wilde heel graag naar Willem de kooning. Ik weet niet eens waarom. Ik weet echt niet waar ik dat op baseerde, ik was er maar één keer geweest, maar toch zat het helemaal in mijn hoofd. Ik ga naar willen de Koning en ik dat gaat mijn school zijn en zo echt super raar.
[L]: Vanwege Rotterdam?
[S]: Ja, ik denk het wel volgens mij omdat ik een beetje de stad uit wilde gaan en ik las vroeger heel veel boeken van Francine Oomen en daar gaat het vriendje van de hoofdpersoon Rosa, haar vriendje heet Neus, die gaat naar Willem de kooning toe. Dus dat zat heel erg in mn hoofd, want dat waren mijn lievelingsboeken vroeger. Dat is echt zo'n grappige periode geweest, die Hoe overleef ik boeken las ik echt altijd en ik las ze ook steeds opnieuw en opnieuw. Maar ik denk dat ik daardoor toen dacht van de Koning. Maar na de open dag ging ik naar de Rietveld.
[L]: Het is wel grappig, ik zit te denken over hoe een boekenkast veranderd als je uit je ouderlijk huis gaat. Een omkeer moment. Wat neem ik mee? Niks? Doe ik alsof Francine Oomen niet bestond?
[S]: Klopt, ik heb die boeken ook niet meegenomen uiteraard. Ik denk dat ik ze nu nog wel eens zou lezen. Lijkt me best wel leuk om dat terug te zien. Ik zie mezelf in het ouderlijk huis, in mijn kamer op m'n bed liggen. Ik deelde een kamer met m'n zusje en we hadden een stapelbed. Als ik in bed lag, kon ik heel veel spulletjes naast me neerleggen. Ik had nooit één boek. Altijd vier of zo op een stapeltje. Dan was ik dat aan het lezen en dan deed ik het weer dicht en dan pakte ik de andere. Dat was heel veilig altijd, daar zo liggen en naar een andere wereld gaan echt heel fijn.